ड्रीम 11 वर बंदी…
*भारतीय क्रिकेट जर्सीचा शाप समाजमाध्यमांवर मीम्सचा धडाका*

भारतीय क्रिकेट संघाची निळी जर्सी ही केवळ एक क्रीडावेशभूषा नाही, तर ती लाखो चाहत्यांसाठी भावनांचं प्रतीक आहे. भारतीय क्रिकेटमधील विजय-पराजय, उत्साह आणि एकात्मता या सगळ्याचं प्रतिनिधित्व ही जर्सी करते. मात्र, गेल्या काही दशकांपासून या जर्सीशी एक अनोखा समज जोडला जातो तो म्हणजे “भारतीय क्रिकेट जर्सीचा शाप”.

या शापाचा संदर्भ असा दिला जातो की, ज्या-ज्या कंपन्या टीम इंडियाच्या जर्सीवर प्रायोजक म्हणून झळकल्या, त्यांना काही वर्षांनी मोठे आर्थिक, कायदेशीर किंवा धोरणात्मक संकटांचा सामना करावा लागला. हा फक्त योगायोग आहे की खरंच या “जर्सीचा प्रभाव” आहे? यावर सखोल विचार केल्यावर काही गोष्टी लक्षात येतात…..

प्रायोजक कंपन्या आणि त्यांच्या अडचणी
सहारा (Sahara)
एकेकाळी भारतीय क्रीडा प्रायोजकत्त्वात अग्रगण्य असलेली “सहारा इंडिया परिवार” अनेक वर्षे भारतीय क्रिकेट जर्सीवर दिसली. मात्र कालांतराने या कंपनीला गंभीर आर्थिक व कायदेशीर अडचणींना सामोरे जावे लागले, ज्यामुळे त्यांचा उदय अणि अस्त हा चर्चेचा विषय ठरला.

स्टार इंडिया (Star India)
स्टार कंपनी मोठा ब्रॉडकास्टर असूनही, काही काळ तिला नियामक दबावांचा आणि आंतरराष्ट्रीय स्पर्धेचा सामना करावा लागला. कंपनी जरी पूर्णपणे कोसळली नाही, तरी तिची वाटचाल अडथळ्यांविना झाली नाही.

बायजूज (BYJU’S)
अलीकडच्या काळात भारतीय जर्सीवर बायजूजचे नाव होते. ही शैक्षणिक कंपनी काही वर्षांत प्रचंड उंचावली, पण नंतर बाजारातील मंदी, आर्थिक संकटं आणि व्यवस्थापनातील निर्णयांमुळे मोठ्या आर्थिक दबावाखाली आली.

ड्रीम11 (Dream11)
ऑनलाइन फॅन्टसी गेमिंग कंपनी ड्रीम11 ही देखील भारतीय संघाची जर्सी प्रायोजित करत होती. परंतु ऑनलाइन गेमिंग संबंधीत कायद्यांमध्ये बदल आणि नियामक चौकशींमुळे कंपनीवर संकट ओढवलं. शेवटी ड्रीम11ला प्रायोजकत्वाचा करार रद्द करावा लागला.
अशा या अनेकदा झालेल्या घटनांमुळे टीम इंडियाच्या जर्सीवर प्रायोजित करणाऱ्या अनेक कंपन्या कालांतराने संकटग्रस्त, कायदेशीर कारवाईत अडकलेल्या किंवा आर्थिकदृष्ट्या डळमळीत झालेल्या दिसतात.

यामुळे काही जण मजेशीर पद्धतीने याला “जर्सीचा शाप” असे नाव देतात.भारतीय क्रिकेट संघाची निळी जर्सी ही देशभरातील चाहत्यांसाठी अभिमानाची गोष्ट आहे. प्रायोजक कंपन्यांना येणाऱ्या अडचणींना काही जण ‘शाप’ मानतात, पण वस्तुस्थिती अशी आहे की या कंपन्या प्रामुख्याने उच्च जोखमीच्या उद्योगांमधून येतात आणि त्यांना आर्थिक व इतरही आव्हानांचा सामना करावा लागतो.

म्हणून, “जर्सीचा शाप” हा शब्द केवळ एक योगायोग म्हणून बघता येईल. खरी गोष्ट अशी आहे की, बदलत्या बाजारपेठा, धोरणं आणि व्यवसायातील जोखमी हेच प्रायोजकत्वाच्या प्रवासाला आकार देतात. भारतीय क्रिकेट संघ नाही.